Welkom bij het Nederlandstalige gedeelte van de website van SHARE-België!

Op deze website vindt u algemene informatie over de studie SHARE "50+ in Europa" en over de inhoud van het interview (zie OPZET VAN HET ONDERZOEK en INHOUD VAN HET INTERVIEW). Voor onderzoekers die SHARE-data (willen) gebruiken, geeft deze website meer informatie over hoe men toegang kan krijgen tot de data (zie DATAVERZAMELING EN DATA) en kan men een overzicht vinden van relevante documentatie, evenals een link naar het online codeboek (zie DOCUMENTATIE). De website geeft ook een overzicht van in België uitgevoerde studies op basis van SHARE-data (zie PUBLICATIES).
Via de pagina CONTACT EN TEAM kunt u zien wie er verantwoordelijk zijn voor de wetenschappelijke coördinatie en de coördinatie van het SHARE-veldwerk in België, en kunt u contact met ons opnemen via het contactformulier. En ten slotte vindt u de antwoorden op enkele veelgestelde vragen op de pagina VRAAG EN ANTWOORD en het laatste SHARE-nieuws op de NIEUWS-pagina.

Onderstaande video (enkel beschikbaar in het Engels) geeft een eerste indruk van SHARE en de vraagstukken waar de enquête op inspeelt:

Over SHARE

De Survey of Health, Ageing, and Retirement in Europe (SHARE), ofwel "50+ in Europa", is een onderzoek waarin de Europese bevolking van 50 jaar en ouder centraal staat. Vanuit verschillende vakgebieden (o.a. economie en sociologie) worden elke twee jaar gegevens verzameld op het gebied van gezondheid (zowel geestelijk als lichamelijk), socio-economische status, en sociale netwerken.

De studie startte in 2004 en inmiddels hebben er negen rondes aan dataverzameling plaatsgevonden, waaronder ook twee rondes gewijd aan de impact van het coronavirus (2020 en 2021). Bij de eerste SHARE-golf in 2004 namen 11 Europese landen deel aan het onderzoek, en inmiddels hebben we informatie vergaard van 140.000 personen van 50 jaar en ouder in maar liefst 27 Europese landen en Israël! SHARE stelt onderzoekers op deze manier in staat om inzicht te krijgen in de leefsituatie van 50-plussers in België - eventueel ook apart voor Vlaanderen enerzijds en Wallonië en Brussel anderzijds - en om deze te vergelijken met de leefsituatie van leeftijdsgenoten in andere Europese landen en Israël.


Belang van het onderzoek

Het aantal ouderen in Europa groeit. Dit heeft gevolgen voor o.a. gezondheid, pensioenen en lange-termijnzorg. Samen met de verandering van de levensstijl van ouderen is het belangrijk om te onderzoeken hoe factoren als gezondheid, economische welvaart en sociale contacten van invloed zijn op het welzijn van ouderen. De overheid speelt hierbij een belangrijke rol en een goed onderbouwd wetenschappelijk advies is belangrijk om ervoor te zorgen dat hervormingen van de gezondheidszorg, sociale zekerheid en het pensioenstelsel dusdanig worden ingericht dat de belangen van ouderen (hun welvaart en welzijn) zo goed mogelijk behartigd worden. Voor een wetenschappelijk onderbouwd advies is het dus van groot belang om nauwkeurige informatie te krijgen over de leefsituatie van 50-plussers in Europa.

SHARE is een zogeheten panel survey, ofwel longitudinale survey. Dat betekent dat we dezelfde groep mensen (het panel) volgen doorheen de tijd en hen iedere twee jaar opnieuw interviewen. Vanwege dit type bevraging is het mogelijk om veranderingen in de tijd en reacties op deze veranderingen in kaart te brengen. Bijvoorbeeld, hoe verandert de financiële situatie van ouderen na pensionering en hoe reageren zij hier op?

SHARE beschrijft in detail de leefsituatie van 50-plussers in Europa vóór en na hun pensionering. De informatie wordt gebruikt ten behoeve van advies voor de verbetering van de leefsituatie van ouderen. Vragen die onder anderen beantwoord kunnen worden zijn:

• Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen in de gezondheid en sociaal-economische situatie van de 50-plussers in Europa?


• In hoeverre wordt in de behoeften aan gezondheidszorg en financiële ondersteuning voorzien naarmate men ouder wordt?


• Hoe zullen mogelijke hervormingen in de gezondheidszorg de leefsituatie van 50-plussers beïnvloeden?


• In hoeverre hebben ouderen familie and sociale netwerken om op terug te vallen en welke verschillen zijn er binnen Europa?


• Hoe actief blijven personen na hun pensionering?

Inhoud van het interview

In principe bestaat het interview iedere golf uit ongeveer dezelfde set vragen. De gegevens die verzameld worden kunnen grofweg in onderstaande drie categorieën worden ingedeeld. Op de pagina INHOUD VAN HET INTERVIEW vindt u meer gedetailleerde informatie hierover.

• Economische situatie (werk en pensioen, huishoudinkomen, vermogen);


• Gezondheid (geestelijke en lichamelijke gezondheid, cognitief functioneren (o.a. geheugen), risicogedrag zoals roken en drinken);


• Sociale netwerken en steun (activiteiten, sociale steun, kinderen).

Iedere golf wordt de vragenlijst echter weer aan een kritische blik onderworpen en worden er, indien nodig, aanpassingen gedaan. Daarnaast introduceert SHARE ook regelmatig nieuwe, innovatieve onderzoeksmethoden. Zo werden respondenten in golf 6 gevraagd om door middel van een kleine vingerprik enkele bloeddruppels af te geven. Hieruit werden door een laboratorium in Denemarken enkele bloedwaarden (biomarkers) gemeten, zoals het bloedsuikerniveau en het gehalte vitamine D in het bloed. Uiteraard was ook de deelname aan dat gedeelte van het interview volledig vrijwillig. In golf 8 werd een aanvullend bewegingsonderzoek uitgevoerd bij een substeekproef, waarbij gedurende acht dagen het activiteitsniveau van de respondenten werd gemeten. Daarnaast werd er in 2020, na de uitbraak van het coronavirus, overgeschakeld op korte telefonische interviews over de impact van corona op verschillende levensaspecten van de respondenten. In 2021 vond een tweede ronde van telefonische COVID-interviews plaats.

In golf 3 werd er, na twee reguliere bevragingsrondes, een zogeheten retrospectief interview afgenomen - ook wel het SHARELIFE interview genoemd. Waar de aandacht in de reguliere interviews uitgaat naar de huidige levensomstandigheden van 50-plussers, draait het retrospectieve interview om de volledige levensloop. We namen daarin dus een blik terug in de tijd om ook een beeld te krijgen van de omstandigheden vanaf de kindertijd tot heden. In golf 7 kwam het retrospectieve interview weer terug voor alle respondenten die in golf 3 (nog) niet deelnamen aan SHARE. Zij die in golf 3 al over hun levensgeschiedenis vertelden, kregen in deze golf het reguliere SHARE-interview.


Coördinatie

De centrale coördinatie van het SHARE-onderzoek gebeurt onder leiding van prof. dr. David Richter bij het SHARE Berlin Institute in Berlijn.

De Belgische deelname aan SHARE wordt gecoördineerd vanuit de Universiteit Antwerpen (Vlaanderen) en de Universiteit van Luik (Wallonië en Brussel). Onder het kopje CONTACT EN TEAM vindt u meer informatie over onze teams.


Financiering

Nationaal
De huidige en de meest recente dataverzamelingsrondes, namelijk golf 10, golf 9, golf 8 en het SHARE-COVID onderzoek, werden mogelijk gemaakt dankzij de steun van het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO), samen met de steun van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) voor de Nederlandstalige dataverzameling en het agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT) en de Federatie Wallonië-Brussel (la Fédération Wallonie-Bruxelles) voor de Franstalige dataverzameling.



De dataverzameling voor golf 4 werd in België mogelijk gemaakt door de steun van het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO), het agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT), de Universiteit van Luik (l'Université de Liège; ULG) en de Universiteit Antwerpen (UA). De dataverzameling voor golf 5 en golf 6 werd mogelijk gemaakt door de steun van de Federatie Wallonië-Brussel (la Fédération Wallonie-Bruxelles) en de Vlaamse overheid via de Herculesstichting. Ten slotte, golf 7 werd mogelijk gemaakt door de steun van BELSPO, samen met de steun van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) voor de Nederlandstalige dataverzameling en het IWT en de Federatie Wallonië-Brussel voor de Franstalige dataverzameling.


Internationaal

De internationale coördinatie van SHARE wordt mogelijk gemaakt door de steun van de Europese Commissie, het U.S. National Institute on Aging en het Duitse Ministerie voor Educatie en Onderzoek (Bundesministerium für Bildung und Forschung, BMBF). Hier vindt u meer gedetailleerde informatie over deze financieringsbronnen.